فلزات سنگين
توضیحات
فلزات سنگيندر كتب و مراجع گوناگون تعاريف و تفسيرهاي مختلفي از فلزات سنگين به عمل آمده است. علت اطلاق لفظ سنگين، وزن مخصوص بالاتر از 6 گرم بر سانتيمتر مكعب ميباشد، كه اين فلزات دارا هستند. اين فلزات داراي نقاط ذوب و جوش بسيار متفاوتي ميباشند. به طوري كه در اين گروه جيوه Hg پائينترين نقطه جوش يعني oc87/38- و موليبدن (Mo) بالاترين نقطه جوش يعني c 0 4612 را دارا ميباشد. اكسيد فلزات سنگين در جدول تناوبي هرچه به طرف گازهاي نادر پيش برويم، در طبيعت پايدارتر است، و در سيستم بيولوژي با مولكولهاي آلي ايجاد كمپلكسهاي پايدار مينمايد. حضور برخي از اين عناصر از نظر تغذيه حائز اهميت ميباشد. در حالي كه در شرايط مشابه حضور برخي از آنها در بافت زنده مضر ميباشد. نياز پستانداران به روي و مس به مراتب بيشتر از يد و سلينيوم و غلظت آهن و روي در بافتهاي حيوان ضروريتر از منگنز و كبالت ميباشد. برخي عناصر غير ضروري مانند برم (Br) و ربيديوم (Rb) و سيليكون در مقايسه با فلزات كمياب ضروري با غلظت بالا در بافت نرم و خون حضور دارند. فلزات سنگين نظير آهن- روي و مس براي تعداد زيادي از آنزيمها در حكم يك كانون فعال هستند. اين فلزات در غلظتهاي پائين در بدن يافت ميشود، ولي اثر فوقالعادهاي در بدن دارند. فلزات سنگين نظير نقره (Ag)، كادميوم (Cd)، قلع (Sn)، جيوه (Hg)، سرب (Pb)، و فلزاتي كه خاصيت الكترونگاتيويته زيادي دارند مانند مس، نيكل و كبالت، ميل تركيبي شديدي با گروههاي آميني و سولفيدريل دارند. آنزيمها به وسيله اين فلزات متلاشي شده و قدرت آنزيمي خود را از دست ميدهند. به علاوه اين فلزات در عمل سوخت و ساز بدن وارد شده و عمل متابوليسم را مختل مينمايند. درجه سمي بودن فلزات سنگين را از ميزان الكترونگاتيويتة آنها ميتوان طبقه بندي نمود، كه به اين ترتيب با پايداري كمپلكسهاي مشتق شده از اين فلزات هماهنگي ميكند. طبقهبندي اين فلزات به صورت زير ميباشد. Hg- Cu- Sn- Pb- Ni- Co- Cd- Fe- Zn- Mn- Mg- Ca- Sr- Cr 1-نقش بهداشتي فلزات سنگين در دهه گذشته تحقيقات زيادي بر روي اهميت فلزات سنگين در سيستمهاي بيولوژيكي انجام گرفته است. علت اين بررسيها افزايش نگراني كساني بوده است، كه در مناطق صنعتي زندگي ميكنند، و در تماس دائمي و مستقيم با اين عناصر بودهاند، كه امكان اثر بيولوژيكي محيط بر روي اينها وجود داشته است. در حقيقت نقش عناصر جزيي و اثرات مفيد و مضر آنها بر روي سيستم بيولوژيكي انسان از اهميت خاصي برخوردار است. از 90 عنصر شيميايي كه در پوسته زمين يا اتمسفر وجود دارد، فقط 12 تاي آنها به ميزان زيادي در بدن انسان وجود دارند كه عبارتند از: Cn- Fe- Mg- Cl- Na- S- K- P- N- H- C- O از اين عناصر چهارتاي اول 96% وزن كل ارگان زنده را تشكيل ميدهد و بقيه 6/3% آن را شامل ميگردد، و حدود 70 عنصر باقيمانده 4/0 بقيه را شامل ميشوند، كه اينها عناصر جزئي ميباشند. چنين بنظر ميرسد، كه از اين 70 عنصر 14تاي آنها براي متابوليسم بدن انسان ضروري ميباشند. جورج موريسون عناصر جزئي را به سه دسته تقسيم ميكند. - Gorge morrison