تصفیه بیهوازی- هوازی فاضلابها با COD بالا با روش RBC-MBBR با هدف بازیافت گاز متان

توضیحات

تصفیه بیهوازی- هوازی فاضلابها با COD بالا با روش RBC-MBBR با هدف بازیافت گاز متاناین پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد. چکیده دراین پژوهش هدف، ابداع روشی جهت تصفیه فاضلابها با COD بالا است ، که سه ویژگی مهم را داشته باشد: 1- دستیابی به درصد بالای حذف مواد آلاینده، 2- بازیافت گاز متان 3- هزینه عملیاتی و راه¬اندازی اندک. به همین منظور از یک راکتور دیسک دوار بیولوژیکی به عنوان واحد بی¬هوازی(AnRBC) و از یک راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک(MBBR) به عنوان واحد هوازی استفاده شده است. این دو واحد بهم به صورت سری متصل شده اند و یک سیستم یکپارچه بیهوازی-¬ هوازی تشکیل داده¬اند. قابل ذکر است که مخزنی جهت جمع¬آوری بیوگاز تولید شده در بیوراکتور بی¬هوازی تعبیه شده است. آزمایشات بر روی فاضلاب سنتز شده انجام گرفته و تاثیر پارامترها بر روی درصد حذف و بازیافت بیوگاز بررسی شده است و میزان کارائی این روش سنجیده شده است. پی¬آمد به دست آمده از این پژوهش نشان می¬دهد که، غلظت COD خوراک ورودی از mg/l 2250 تا 22500 متغیر بوده است و به درصد حذف بین 89-54% رسیده¬ایم .در طول آزمایشات زمان ماندها در بیوراکتور بی¬هوازی بین 5/4 -3 روز و در بیوراکتور هوازی بین 3-1 روز متغیر بوده است. بالاترین درصد حذف ,COD 89.43% در زمان ماند کل 5 روز ، سرعت چرخش دیسکها rpm 15 و غلظت COD ورودی mg/l 7000بوده است، که 42.86% آن دربیوراکتور بی¬هوازی و بقیه در بیوراکتور هوازی بوده است. بیشترین نرخ تولید بیوگاز به میزان ml/d 6/19با COD ورودی mg/l 7000 سرعت چرخش دیسکها rpm 5/6 و مدت زمان ماند 3بوده است. مشاهده گردید با افزایش COD ورودی ، درصد حذف افزایش یافته است، که این بهبود درصد حذف تا COD ، mg/l20000 بوده و مقادیر بالاتر از این برای سیستم شوک محسوب شود و راندمان حذف پایین آمده است. با افزایش زمان ماند، درصد حذف COD افزایش یافته است. نرخ تولید کلی بیوگاز (بر حسب لیتر بیوگاز تولید شده بر روز) زمانی افزایش یافته که زمان ماند کاهش داده شده و یا COD ورودی زیاد شده است. بیشترین میزان گاز تولیدی در زمان ماند سه روز به دست آمده است. تا سرعت rpm 5/6 با افزایش سرعت چرخش دیسکها تولید بیوگاز افزیش داشته است و بعد از آن با افزایش سرعت چرخش دیسکها کاهش تولید گاز را داشته ایم. علاوه بر این ، بررسی مدل¬های سنتیکی موجود نشان داد که مدل Stover–Kincannon برای توضیح ضرایب سینتیکی حذف مواد آلی در کل راکتورAnRBC-MBBR با عملکرد بی¬هوازی- هوازی برای فاضلاب‌ سنتزی مدلی کاربردی¬تر و قابل اعتماد می¬باشد. کلمات کلیدی: راکتور بی¬هوازی RBC، راکتور هوازی MBBR، بیوگاز، تصفیه بی¬هوازی- هوازی فهرست مطالب 1 کلیات 1-1 ضرورت تحقیق 2 1-2 هدف تحقیق 4 1-3 روش تحقیق 5 1-4 ساختار پایان نامه 7 2 توضیح مفاهیم پایه 2-1 کلیات تصفیه بیولوژیکی 9 2-1-1 تصفیه‎ی‎ بیولوژیکی 9 2-1-2 اهداف تصفیه‎ی بیولوژیکی 9 2-1-3 انواع فرايندهاي متعارف تصفيه بيولوژيکي فاضلاب 10 2-1-4 تقسیمبندی تصفیه‎ی بیولوژیکی از نقطه نظر بستر رشد میکروارگانیسمها 10 2-1-5 مزایا و معایب فرآیند های رشد چسبیده 14 2-1-6 آشنایی با سوخت و ساز میکروبی (متابولیسم میکروارگانیسمها و تقسیمبندی ‎آن‎ها) 15 2-1-7 انواع سوخت و ساز میکروبی 17 2-2 فرآیند هضم بی هوازی 19 2-2-1 محصولات 20 2-2-2 چگونگی تولید بیوگاز 26 2-2-3 روند مرحله به مرحله‎ی هضم بیهوازی 27 2-2-4 میکروارگانیسمهای موثر در تصفیه‎ی بی هوازی 29 2-2-5 مزايا و معايب هاضم‎های بي هوازي 30 2-2-6 انواع هاضم‎هاي بي‎هوازی 30 2-2-7 عوامل کنترل کننده‎ی هضم بیهوازی 31 2-2-8 محاسبه ی مقدار گاز تولیدی 47 3 فصل سوم 3-1 دیسک دوار بیولوژیکی RBC)) 50 3-1-1 مقدمه 50 3-1-2 مشخصات فرآيندي دیسک دوار بيولوژيكي 53 3-1-3 شيوه طراحي تجربي سيستم 54 3-1-4 ملاحظات طراحی فرآیند 55 3-1-5 مرحله بندی واحد های RBC 56 3-1-6 معایب سیستم RBC 58 3-1-7 مروری بر تاریخچه پیشینه استفاده از سیستمهای بی هوازی دیسک دوار بیولوژیکی ( AnRBC) 59 3-2 راکتورهای بیوفیلمی با بستر متحرک ( MBBR) 64 3-2-1 فاکتورهای موثر در فرآیند MBBR 64 3-2-2 حذف مواد آلی 66 3-2-3 ویژگیهای کاربردی مهم 66 3-2-4 فشردگی راکتورها 68 3-2-5 سرعت راهاندازی سیستم 68 3-2-6 تحمل در برابر تغییرات دما 69 3-2-7 تحمل در برابر تغییرات میزان بارگذاری( پایداری و خود کنترل کنندگی) 70 3-2-8 رژیم هیدرولیکی کاملا" مخلوط 71 3-2-9 توان تصفیه فاضلابها با غلظت مواد آلی کم 71 3-2-10 انعطاف پذیری در طراحی فرایند 72 3-2-11 انعطاف پذیری در طراحی راکتور 73 3-2-12 معایب سیستم MBBR 73 3-2-13 نحوه عملکرد سیستم در حالت هوازی و بی هوازی 73 3-2-14 سیتم MBBR هوازی 74 3-2-15 مروری بر پیشینه استفاده از راکتور بیولوژیکی با بستر متحرک (MBBR) 74 3-3 فرآیند بیهوازی- هوازی 79 3-3-1 مزایای فرآیندهای بیهوازی-هوازی 80 3-3-2 دسته بندی سیستمهای بیهوازی-هوازی 81 3-3-3 بیوراکتور یکپارچه بر اساس مجموع کشت میکروبی هوازی-بیهوازی 82 3-3-4 کنترل فرآیند و بهینه سازی حذف COD در سیستمهای بیهوازی-هوازی با استفاده از بیوراکتورهای نرخ بالا 83 3-3-5 مروری بر پیشینه استفاده از سیستمهای بی هوازی-هوازی 84 3-4 پیشینه استفاده از یک سیستم هوازی بعد از AnRBC 89 3-5 سینتیک واکنش های بیولوژیکی 90 3-5-1 مدل Monod 91 3-5-2 مدل اصلاح شده‌ی Stover–Kincannon 91 3-5-3 مدل Grau 92 3-5-4 مدل درجه اول حذف سوبسترا 93 4 مواد و روش تحقیق 4-1 ساختار پایلوت 95 4-1-1 راکتور AnRBC 98 4-1-2 واحد ته نشی اولیه 105 4-1-3 راکتور MBBR 107 4-1-4 واحد ته نشینی ثانویه 111 4-2 نحوه‎ی تهیه‎ی خوراک 112 4-3 محل استقرار پایلوت و روش آزمایشهای انجام شده 113 4-3-1 درصد غوطه وری دیسکها 114 4-3-2 درصد پرشوندگی راکتور MBBR با آکنه 115 4-4 آزمایش‎های انجام شده 115 4-4-1 COD و روش تعیین آن 116 4-4-2 اندازه گیری مواد جامد معلق 118 4-4-3 اندازه گیری مواد جامد معلق فرار 118 4-4-4 اندازه گیری اسیدیته، دما، کدورت 119 4-4-5 كنترل كيفيت و اطمینان از نتایج آزمایشات 120 5 بحث و بررسی نتایج 5-1 روند تغییرات COD 122 5-1-1 روند تغییرات PH 127 5-2 حذف مواد آلی 130 5-2-1 تاثیر تغییرات COD برروی درصد حذف AnRBC 130 5-2-1 تاثیر تغییرات COD برروی درصد حذف MBBR 131 5-2-2 بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی درصدحذف AnRBC 131 5-2-3 بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی درصدحذف MBBR 132 5-3 بازیافت گاز متان 134 5-3-1 بررسی تاثیر تغییرات غلظت COD ورودی بر روی تولید گاز متان 134 5-3-2 بررسی تاثیر تغییرات سرعت چرخش بر روی تولید گاز متان 134 5-3-3 بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی تولید گاز متان 136 5-4 تعیین ضرایب سینتیکی برای بیوراکتور دیسک دوار بیولوژیکی (RBC) 137 5-4-1 مدل Monod 137 5-4-2 مدل Stover–Kincannon 138 5-4-3 مدل Grau 138 5-4-4 مدل درجه اول حذف سوبسترا 139 5-5 تعیین ضرایب سینتیکی برای راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک ( MBBR) 140 5-5-1 مدل Monod 140 5-5-2 مدل Stover–Kincannon 141 5-5-3 مدل Grau 141 5-5-4 مدل درجه اول حذف سوبسترا 142 5-6 تعیین ضرایب سینتیکی برای کل سیستم 143 5-6-1 مدل Monod 143 5-6-2 مدل Stover–Kincannon 144 5-6-3 مدل Grau 144 5-6-4 مدل درجه اول حذف سوبسترا 145 6 نتیجه گیری و پیشنهادات 6-1 نتایج 149 6-2 پیشنهادات 155 7 منابع فهرست اشکال شکل‏1 1: انتشار جهانی متان ناشی از زباله ها[1] 3 شکل‏2 1. تصویر شماتیک از خصوصیات لایه‎ی بیوفیلمی [8] 12 شکل ‏2 2. تصویر شماتیک تشکیل بیومس روی سطح [8] 13 شکل‏2 3. تصویر شماتیک عوامل موثر بر جدا شدن بیومس از سطح آکنه [8] 13 شکل‏2 4. مکانيزم رشد چسبيده میکروارگانیسم ها در سيستم ديسک دوار بيولوژيکي [4] 14 شکل‏2 5 : مخزن بیوگاز با میله‎های محافظتی رعد و برق و مشعل گاز [10] 23 شکل‏2 6: ماده‎ی هضم شده‎ی اسیدوژنیک حاصل از هضم بی هوازی [10] 25 شکل‏2 7: شمای واکنش های هضم بي هوازی [13] 27 شکل‏2 8: اثرSRT بر اجزای قابل تجزیه و تولید متان [17] 33 شکل‏2 9: اثرات دما و SRT بر تولید متان و تجزیه جامدات فرار [17] 35 شکل‏2 10: رابطه بین pH و غلظت بیکربنات در 35درجه [21] 37 شکل‏2 11. کاهش جامدات فرار نسبت به زمان ماند جامدات [25] 45 شکل‏3 1: یک واحد RBC متداول: الف) RBCمتداول با نیروی محرکه متداول و هوای ورودی اختیاری، 52 شکل‏3 2: منحني طراحي فرايند سيستم ديسک دوار بيولوژيکي بر مبناي درصد تخليه BOD [16] 55 شکل‏3 3: منحني طراحي فرايند سيستم ديسک دوار بيولوژيکي بر مبناي ميزان تخليه BOD محلول و کل [26] 55 شکل‏3 4: آرایش معمول RBC مرحله ای: الف) جریان موازی باشفت، ب) جریان عمود بر شفت، 57 شکل‏3 5:انواع سیستمهای بی هوازی-هوازی 82 شکل‏4 1: نمای کلی از پایلوت 96 شکل ‏4 2: نمایی از شماتیک پایلوت بی هوازی- هوازی RBC-MBBR 97 شکل ‏4 3: نمایی ازمخزن AnRBC 99 شکل ‏4 4: دیسک پلی-اورتان قبل از راه اندازی پایلوت 101 شکل‏4 5: دیسکها بعد از تشکیل بیوفیلم 101 شکل‏4 6: موتور القایی 102 شکل‏4 7: دستگاه توزیع کننده SV004ic5-1 102 شکل‏4 8: توزیع کننده و تایمر 103 شکل‏4 9:سرپوش جمع آوری گاز بیوراکتور RBC 103 شکل ‏4 10: دستگاه جریان سنج 104 شکل ‏4 11: بخاری آکواریوم 105 شکل‏4 12: واحد ته نشینی اولیه 106 شکل‏4 13:بیوراکتور MBBR به همراه آکنه های کالدنس 108 شکل‏4 14: آکنه کالدنس قبل از راه اندازی راکتور 110 شکل‏4 15:آکنه های کالدنس بعد از تشکیل شدن بیوفیلم روی آنها 110 شکل‏4 16:سنگ هوا 111 شکل‏4 17:فاضلاب سنتز شده 113 شکل ‏4 18: راکتور حرارت COD 117 شکل‏4 19: دستگاه اسپكتروفتومتر 117 شکل‏4 20: ترازو 118 شکل ‏4 21: دستگاه اندازه گیری اسیدیته،دما،EC، TDS 119 شکل ‏4 22: دستگاه کدورت سنج به همراه ظرف های نمونه 119 شکل ‏5 1: روند تغییرات COD در مراحل مختلف پایلوت 123 شکل‏5 2: مقایسه روند تغییرات COD در آزمایشات 124 شکل‏5 3: مقایسه درصد حذف کلی و درصد حذف در مرحله AnRBC و مرحله MBBR 125 شکل‏5 4: مقایسه COD خوراک رودی ، COD خروجی بیوراکتور AnRBC ، COD خروجی بیوراکتور MBBR 126 شکل‏5 5: روند حذف COD در بهینه ترین آزمایش 127 شکل‏5 6: روندو بازه تغییرات PH در مراحل آزمایش 128 شکل‏5 7:تاثیر تغییرات PH بر روی درصد حذف 129 شکل‏5 8: بررسی تاثیر تغییرات غلظت COD بر روی درصد حذف AnRBC 130 شکل ‏5 9:بررسی تاثیر تغییرات غلظت COD بر روی درصدحذف MBBR 131 شکل ‏5 10: بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی درصدحذف AnRBC 132 شکل‏5 11: بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی درصدحذف MBBR 133 شکل‏5 12:بررسی تغییرات غلظت COD بر روی تولید گازمتان 134 شکل‏5 13: بررسی تاثیر تغییرات سرعت چرخش بر روی تولیدگاز 135 شکل ‏5 14: بررسی تاثیر تغییرات زمان ماند بر روی تولید گاز 136 شکل‏5 15: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل مونود 137 شکل‏5 16. تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Stover–Kincannon 138 شکل‏5 17. تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Grau 139 شکل ‏5 18 تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل حذف درجه‌ی اول سوبسترا 139 شکل ‏5 19 تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل مونود 140 شکل ‏5 20: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Stover–Kincannon 141 شکل ‏5 21: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Grau 142 شکل ‏5 22: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل حذف درجه‌ی اول سوبسترا 142 شکل ‏5 23: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل مونود 143 شکل ‏5 24. تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Stover–Kincannon 144 شکل ‏5 25: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل Grau 145 شکل ‏5 26: تعیین ضرایب سینتیکی بر حسب COD برای مدل حذف درجه‌ی اول سوبسترا 145 ‏شکل مقادیر بهینه.6 1-جدول: 152 فهرست جداول جدول‏2 1: انواع سوخت و ساز تنفسی در واکنش باکتریایی [9] 18 جدول ‏2 2: محتویات بیوگاز [11] 21 جدول ‏2 3: ویژگی مراحل مختلف شرایط بی هوازی [13،4و14] 28 جدول ‏2 4: ویژگیهای میکروارگانیسمهای مؤثر در تصفیه‎ی بی هوازی [14] 29 جدول‏2 5. الزامات مواد مغذی برای تصفیه بی هوازی [8] 39 جدول ‏2 6. مواد آلی سمی و بازدارنده در هضم بی هوازی [20] 40 جدول ‏2 7. مواد غیرآلی سمی و بازدارنده در هضم بی هوازی [20] 41 جدول ‏2 8. زمان ماند جامدات توصيه شده براي هاضم پر سرعت [20] 44 جدول ‏3 1. اطلاعات متعارف طراحی تماس دهنده های بیولوژیکی چرخان [4] 56 شکل‏3 2.مروری بر تاریخچه پیشینه استفاده از سیستمهای AnRBC 60 جدول ‏3 3: پیشینه استفاده از راکتور بیولوژیکی با بستر متحرک (MBBR) 76 جدول‏3 4: مقایسه فرایندهای بی هوازی و هوازی]2[ 79 شکل‏3 5: پیشینه استفاده از سیستمهای بی هوازی-هوازی ]2[ 85 جدول‏4 1: مشخصات راکتور AnRBC 98 جدول‏4 2: مشخصات آکنه های استفاده شده 109 جدول‏4 3: ترکیبات خوراک ورودی 112 جدول ‏5 2: مقایسه مدلهای واکنش جهت پیش بینی رفتار سیستم 146 جدول‏5 3:ضرایب سینتیکی به دست آمده برای مدل Stover-Kincannon 147  فصل اول کلیات 1 کلیات 1-1 ضرورت تحقیق تخمین زده میشود 1500 km3/d فاضلاب تجزیه¬پذیر بیولوژیکی در جهان تولید می¬شود. فاضلابها از نظر بارآلی موجود متقاوتند، فاضلابها با COD کم (COD ≤ 700 mg/l) " آب خاکستری" نامیده میشوند ، فاضلابها با COD بالا که " آب سیاه" نامیده میشوند ( COD بالای 1500 mg/l) و جریانهای قویتر COD ای نزدیک 35000 mg/l دارند. این نوع فاضلابها اگر در شرایط بی¬هوازی قرار بگیرند تا زمانیکه تمام مواد قابل تجزیه بیولوژیکی آنها تجزیه شوند، متان تولید خواهند کرد. بر اساس بیانیه آژانس محافظت محیط زیست آمریکا ، متان منتشر شده از فاضلابها، 6 درصد ، معادل 450 میلیون تن CO2 گاز گلخانه ای جهان را در سال 2010 تولید کرده اند. گاز گلخانه¬ای منتشر شده از زباله و فاضلاب در شکل 1-1 نشان داده شده است. از آنجا که مقدار زیادی متان از فاضلابها و زباله منتشر می¬شود و این روند رو به رشد است، جمع¬آوری آن امری ضروری به نظر میرسد.]1[ شکل‏1 1: انتشار جهانی متان ناشی از زباله ها[1] هاضمهای بی¬هوازی با سرعت بالا چنین امکانی را فراهم خواهند آورد ،که با این کار علاوه بر کنترل گازهای گلخانه¬ای ، یک منبع پاک برای انرژی خواهد بود. صنایعی که آلودگی زیادی تولید می¬کنند ترجیحا" از راکتورهای بی¬هوازی به علت COD بالا، پتانسیل تولید انرژی و تولید لجن مازاد کم استفاده می¬کنند. برخلاف بهره¬برداری بالای فرآیندهای بی¬هوازی و مزایای آنها به علت سرعت ته¬نشینی کم ، نیاز به پس تصفیه برای فاضلابهای حاوی NH4+ و HS- استفاده از آنها محدود شده است. برای رفع این مشکل ،پس تصفیه توسط روشهای هوازی برای پساب حاصل از راکتورهای بی¬هوازی مناسب خواهد بود. به عنوان مثال ، تصفیه فاضلابهایی مانند فاضلاب کارخانه زیتون سبز با COD متغییر بین 100000-25000 میلی¬گرم بر لیتر مشاهده شده است که نه فرآیند بی¬هوازی و نه فرآیند هوازی به تنهایی نمی¬توانند جوابگو باشند و نه صرفه اقتصادی خواهند داشت و تنها استفاده از سیستم بیهوازی-هوازی می¬تواند جوابگو باشد، که نتیجه استفاده از این سیستم بهره¬وری بالای حذف مواد ارگانیک، مقدار کم لجن در قسمت هوازی و عدم نیاز به تصیحح PH می¬باشد.[2] بنابراین استفاده از یک سیستم بی¬هوازی-هوازی که مجهز به سیستم جمع¬آوری گاز باشد عملی¬ترین روش برای داشتن درصد حذف بالا و بازیافت متان به عنوان منبعی برای انرژی خواهد بود. با این کار علاوه بر کنترل گازهای گلخانه¬ای ، یک منبع پاک برای انرژی خواهیم داشت. 1-2 هدف تحقیق دراین پژوهش هدف، ابداع روشی جهت تصفیه فاضلابها با COD بالا است، که سه ویژگی مهم را داشته باشد: 1- دستیابی به درصد بالای حذف مواد آلاینده 2- بازیافت گاز متان 3- هزینه عملیاتی و راه اندازی اندک استفاده از یک سیستم بی¬هوازی- هوازی که مجهز به سیستم جمع¬آوری گاز باشد عملی¬ترین روش برای داشتن درصد حذف بالا و بازیافت متان به عنوان منبعی برای انرژی خواهد بود. با این کار علاوه بر کنترل گازهای گلخانه¬ای ، یک منبع پاک برای انرژی خواهیم داشت. فرآیندهای بی¬هوازی- هوازی در تصفیه فاضلابهای صنعتی قوی با جمع کردن مزایای تجزیه بی¬هوازی(تولید بیوگاز) و مزایای تجزیه هوازی( حذف بهتر COD و مواد آلی محلول) به نظر میرسد که برای این مقصود مناسب باشند. به همین منظور در این پژوهش از یک راکتور دیسک دوار بیولوژیکی به عنوان واحد بی¬هوازی و از یک راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک به عنوان واحد هوازی استفاده شده است، این دو واحد بهم به صورت سری متصل شده¬اند و یک سیستم یکپارچه بیهوازی-هوازی تشکیل داده¬اند. قابل ذکر است که مخزنی جهت جمع¬آوری بیوگاز تولید شده در بیوراکتور بیهوازی تعبیه شده است. آزمایشات بر روی فاضلاب سنتز شده انجام گرفته و تاثیر پارامترها بر روی درصد حذف و بازیافت گاز متان بررسی شده¬است و میزان کارائی این روش سنجیده شده است.