مدل بندی رابطه بین دارایی های نامشهود و عملکرد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
توضیحات
مدل بندی رابطه بین دارایی های نامشهود و عملکرد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهراناین پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد . چكيده مدل¬بندی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هدف این مطالعه، بررسی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و مدل¬بندی آن است. بنابراين پژوهـش حاضر كاربـردي بوده و از نـوع پژوهش¬هاي شبه¬تجربي است. با استفاده از بانک¬های اطلاعاتی موجود، 146 شرکت برای دوره 12 ساله 1380 تا 1391 در 4 گروه طبقه¬بندی شد و مورد بررسی قرار گرفت. دارایی¬های نامشهود نیز به دو گروه دارایی¬های نامشهود ثبت شده و ثبت نشده تقسیم¬بندی شد. دارایی¬های نامشهود ثبت شده از صورت¬های مالی و یادداشت¬های همراه آن استخراج گردید. برای محاسبه دارایی¬های نامشهود ثبت نشده از متغیرهای جایگزین (کیو توبین و اضافه ارزش بازار نسبت به ارزش دفتری) استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون ضریب همبستگی جزئی با در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی نشان داد که بین دارایی¬های نامشهود ثبت شده شرکت¬های مورد بررسی و عملکرد مالی آن¬ها، بجز سود خالص، رابطه مثبت معنا¬داری وجود ندارد. همچنین بین دارایی¬های نامشهود ثبت شده و عملکرد اقتصادی نیز، بجز ارزش افزوده اقتصادی، رابطه مثبت معنا¬داری وجود ندارد. در حالی که این رابطه در مورد دارایی¬های نامشهود ثبت شده در سطح همه گروه¬ها و در کل روشن نیست، در مورد دارایی¬های نامشهود ثبت نشده بر عکس می¬باشد. یعنی ارتباط بین دارایی¬های نامشهود ثبت نشده و عملکرد، مثبت معنادار است. با وجود ارتباط معنادار بین دارایی¬های نامشهود ثبت نشده و معیارهای عملکرد، شدت این ارتباط برای دارایی¬های نامشهود ثبت نشده نیز قوی¬تر از دارایی¬های نامشهود ثبت شده است. بیشترین همبستگی مثبت معنا¬دار بین نسبت کیوتوبین و نسبت بازده دارایی¬ها و اضافه ارزش بازار نسبت به ارزش دفتری و سود خالص بدست آمد. همچنین در بین معیارهای عملکرد، معیار سود خالص از ارتباط قوی¬تری با دارایی¬های نامشهود برخوردار بود. آزمون تحلیل¬های اضافی حاصل از مدل¬سازی معادلات ساختاری نیز نتایج مذکور را تایید نمود. دارایی¬های نامشهود در دو مدل عملکرد مالی و عملکرد اقتصادی نیز مورد بررسی قرار گرفتند. در هردو مدل به دست آمده، ضریب مربوط به دارایی¬های نامشهود ثبت نشده معنادار بود. همچنین معناداری ضرایب مربوط به متغیرهای کنترلی تاثیر آن¬ها را بر روابط بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد نشان داد. مدل نهایی حاصل از آزمون-ها در عملکرد مالی و اقتصادی به ترتیب به شرح زیر است: LOGNS×RIA107/0+INDU065/0-LOGNS136/0-FL327/0-UIA649/0+RIA080/0- =FP LOGNS×UIA303/0+ LOGNS063/0+FL136/0+UIA699/0 =EP فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: كليات پژوهش 1 1-1- مقدمه 1 1-2- بیان مساله پژوهش 2 1-3- اهميت پژوهش 5 1-4- اهداف پژوهش 6 1-5- سوال¬های پژوهش 7 1-6- فرضیه¬هاي پژوهش 8 1-7- روش انجام پژوهش 11 1-7-1- جامعه و نمونه آماری 11 1-7-2- روش گردآوری داد¬ه¬ها 12 1-7-3- روش تجزیه و تحلیل داده¬ها 13 1-8- متغیرهای پژوهش 14 1-9- استفاده¬کنندگان از نتایج پژوهش 14 1-10- تعریف واژه¬های کلیدی 14 1-10-1- دارایی¬های نامشهود 14 1-10-2- اموال فکری 15 1-10-3- کیو توبین 15 1-10-4- ارزش افزوده اقتصادی 15 1-11- ساختار پژوهش 16 فصل دوم: مباني نظري و پيشينه پژوهش 17 2-1- مقدمه 17 2-2- مبانی نظری 18 2-2-1- تاریخچه دارایی¬های نامشهود و اهمیت این دارایی¬ها 18 2-2-2- ماهیت دارایی¬های نامشهود 19 عنوان صفحه 2-2-3- روش¬های ارزیابی دارایی¬های نامشهود 22 2-2-3-1- روش¬های ارزیابی مبتنی بر نسبت 23 2-2-3-2- روش¬های ارزیابی مبتنی بر اندازه 24 2-2-3-3- روش¬های ارزیابی ترکیبی 25 2-2-4- الزامات گزارشگری دارایی¬های نامشهود 26 2-3- رابطه دارایی¬های نامشهود با عملکرد شرکت 29 2-4- پیشینه پژوهش 34 2-4-1- پیشینه داخلی 34 2-4-2- پیشینه خارجی 42 2-5- خلاصه فصل 52 فصل سوم: روش اجرای پژوهش 53 3-1- مقدمه 53 3-2- سوال¬های پژوهش 54 3-3- روش پژوهش 55 3-4- قلمرو پژوهش 56 3-5- جامعه پژوهش 56 3-6- مدل پژوهش 57 3-7- فرضیه¬های پژوهش 59 3-8- متغيرهای پژوهش 64 3-8-1- متغيرهاي مستقل 64 3-8-2- متغيرهای وابسته 66 3-8-3- متغيرهای کنترلی 68 3-9- روش گردآوري دادهها 68 3-10- روش¬های آماری مورد استفاده در پژوهش 69 3-10-1- آزمون تفاوت میانگین 69 3-10-2- ضریب همبستگی 71 3-10-3- مدل¬سازی معادله ساختاری 71 3-11- روایی و پایایی پژوهش 74 3-12- خلاصه فصل 75 فصل چهارم: تجزيه و تحليل يافتهها 76 4-1- مقدمه 76 4-2- آمار توصیفی داده¬ها 76 4-3- آزمون استنباطی 79 عنوان صفحه 4-3-1- آزمون فرضیه اول 87 4-3-2- آزمون فرضیه دوم 88 4-3-3- آزمون فرضیه سوم 89 4-3-4- آزمون فرضیه چهارم 90 4-3-5- آزمون فرضیه پنجم 90 4-3-6- آزمون فرضیه ششم 91 4-3-7- آزمون فرضیه هفتم 92 4-3-8- آزمون فرضیه هشتم 92 4-3-9- آزمون فرضیه نهم 93 4-3-10- آزمون فرضیه دهم 94 4-3-11- آزمون فرضیه یازدهم 94 4-3-12- آزمون فرضیه دوازدهم 95 4-3-13- آزمون فرضیه سیزدهم 96 4-3-14- آزمون فرضیه چهاردهم 97 4-3-15- آزمون فرضیه پانزدهم 97 4-3-16- آزمون فرضیه شانزدهم 98 4-3-17- آزمون فرضیه هفدهم 99 4-3-18- آزمون فرضیه هجدهم 99 4-3-19- آزمون فرضیه نوزدهم 100 4-3-20- آزمون فرضیه بیستم 101 4-3-21- آزمون فرضیه بیست و یکم 101 4-3-22- آزمون فرضیه بیست و دوم 102 4-3-23- آزمون فرضیه بیست و سوم 103 4-3-24- آزمون فرضیه بیست و چهارم 104 4-4- تحلیل¬های اضافی 106 4-4-1- گروه خودرو، ماشین¬آلات و فلزات 106 4-4-2- گروه شیمیایی و دارویی 111 4-4-3- گروه معادن و کانی¬ها 114 4-4-4- گروه سایر صنایع 118 4-4-5- آزمون کلی 122 4-5- خلاصه فصل 127 فصل پنجم: بحث، نتیجه¬گیری و پیشنهادها 128 5-1- مقدمه 128 عنوان صفحه 5-2- مروري بر نتايج به دست آمده از پژوهش 128 5-3- بحث و نتیجه¬گیری 135 5-4- پیشنهادهای پژوهش 139 5-5- پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی 140 5-6- محدودیت¬های پژوهش 141 5-7- استفاده¬کنندگان نتایج این پژوهش 142 5-8- خلاصه فصل 144 منابع و مآخذ منابع فارسي...................................................................................................................................................................................145 منابع انگليسي................................................................................................................................................................................148 پيوستها پیوست شماره 1-شرکت¬های مورد بررسی.............................................................................................................................158 پیوست شماره 2-نحوه محاسبه هزینه سرمایه در فرمول ارزش افزوده اقتصادی..........................................................161 فهرست جدولها عنوان و شماره صفحه جدول 2-1: خلاصه نتايج پژوهش¬هاي داخلي 41 جدول 2-2: خلاصه نتايج پژوهش¬هاي خارجی 50 جدول 3-1: شرکت¬های مورد بررسی 57 جدول 3-2: نحوه محاسبه متغيرهاي مستقل پژوهش 66 جدول 3-3: نحوه محاسبه متغيرهاي وابسته پژوهش 67 جدول 3-4: فرمول¬هاي آماري مورد استفاده در اين پژوهش 70 جدول 4-1: طبقه¬بندی صنایع در این مطالعه 77 جدول 4-2: شاخص¬های آماری مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته 79 جدول 4-3: نتایج حاصل از آزمون کولموگروف-اسمرینف 86 جدول 4-4: نتایج حاصل از آزمون کروسکال-والیس 86 جدول 4-5: نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول 87 جدول 4-6: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم 88 جدول 4-7: نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم 89 جدول 4-8: نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم 90 جدول 4-9: نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم 91 جدول 4-10: نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم 91 جدول 4-11: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هفتم 92 جدول 4-12: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هشتم 93 جدول 4-13: نتایج حاصل از آزمون فرضیه نهم 93 جدول 4-14: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دهم 94 جدول 4-15: نتایج حاصل از آزمون فرضیه یازدهم 95 جدول 4-16: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوازدهم 95 جدول 4-17: نتایج حاصل از آزمون فرضیه سیزدهم 96 جدول 4-18: نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهاردهم 97 جدول 4-19: نتایج حاصل از آزمون فرضیه پانزدهم 98 جدول 4-20: نتایج حاصل از آزمون فرضیه شانزدهم 98 جدول 4-21: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هفدهم 99 جدول 4-22: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هجدهم 100 جدول 4-23: نتایج حاصل از آزمون فرضیه نوزدهم 100 جدول 4-24: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیستم 101 عنوان و شماره صفحه جدول 4-25: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و یکم 102 جدول 4-26: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و دوم 103 جدول 4-27: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و سوم 103 جدول 4-28: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و چهارم 104 جدول 4-29: خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه¬ها 105 جدول 4-30: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه اول) 108 جدول 4-31: شاخص¬های آماری مربوط به گروه خودرو، ماشین¬آلات و تجهیزات 110 جدول 4-32: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه دوم) 112 جدول 4-33: شاخص¬های آماری مربوط به گروه شیمیایی و دارویی 114 جدول 4-34: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه سوم) 116 جدول 4-35: شاخص¬های آماری مربوط به گروه معادن و کانی¬ها 118 جدول 4-36: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه چهارم) 120 جدول 4-37: شاخص¬های آماری مربوط به گروه سایر صنایع 121 جدول 4-38: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد 124 جدول 4-39: شاخص¬های آماری مدل کلی 126 جدول 5-1: خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه¬ها 130 جدول 5-2: خلاصه نتایج حاصل از آزمون¬های تحلیلی اضافی 132 فهرست شكلها عنوان صفحه شکل 2-1- انواع دارايي¬هاي شرکت 21 شکل 2-2- منابع مبنايي براي سودآوري شرکت 33 شکل 3-1- مدل پژوهش 58 شکل 4-1- گروه صنایع مورد بررسی 78 شکل 4-2- مقادیر استاندارد شده اموال فکری 80 شکل 4-3- مقادیر استاندارد شده دارایی¬های نامشهود 80 شکل 4-4- مقادیر استاندارد شده سود خالص 81 شکل 4-5- مقادیر استاندارد شده لگاریتم فروش خالص 81 شکل 4-6- مقادیر استاندارد شده اهرم مالی 82 شکل 4-7- مقادیر استاندارد شده بازده دارایی¬ها 82 شکل 4-8- مقادیر استاندارد شده بازده حقوق صاحبان سهام 83 شکل 4-9- مقادیر استاندارد شده بازده سرمایه¬گذاری شده 83 شکل 4-10- مقادیر استاندارد شده ارزش افزوده اقتصادی 84 شکل 4-11- مقادیر استاندارد شده اضافه ارزش بازار نسبت به دفتری 84 شکل 4-12- مقادیر استاندارد شده کیو توبین 85 شکل 4-13- مقادیر استاندارد شده ارزش افزوده بازار 85 شکل 4-14- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه اول: خودرو، ماشین¬آلات و تجهیزات) 107 شکل 4-15- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه دوم: شیمیایی و دارویی) 111 شکل 4-16- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه سوم: معادن و کانی¬ها) 115 شکل 4-17- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه چهارم: سایر صنایع) 119 شکل 4-18- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد 123 فصل اول كليات پژوهش 1-1- مقدمه بشر با پيشرفت سريع فناوري، وارد جامعه¬ي دانشي شده است (دراکر ، 1988). در همين راستا، اقتصاد جهاني از يک اقتصاد صنعتي به سوي اقتصاد مبتني بر دانش حرکت کرده است. در اين اقتصاد دانش¬محور، دارايي¬هاي نامشهود نقش اساسي در موفقيت يک شرکت در دستيابي به اهداف را دارد به گونه¬اي که منشا ثروت و رشد، دارايي¬هاي نامشهود (فکري) است (لو ، 2001: 1). متون اخير اقتصاد و مديريت نشان داده¬اند که دارايي¬هاي نامشهود نقشي اساسي را در اقتصادهاي امروزي نیز ايفا مي¬کنند (لنديني ، 2014) به گونه¬اي که محصولات و شرکت¬ها بر مبناي اطـلاعـات، ايجاد شده و از بیـن مي¬روند و بيشتر شرکـت-هاي موفق، شرکت¬هايي هستند که از دارايي¬هاي نامشهود خود بهتر و سريع¬تر استفاده مي-کنند (بونتيس و همکاران، 1999: 392). شکاف در حال افزايش بين ارزش بازار و ارزش دفتري شرکت¬ها، منعکس کننده وجود و اهميت دارايي¬هاي نامشهود است (المترنه و بشير ، 2013: 154). دليل اين شکاف مربوط به حرفه حسابداري است که به طور سنتي در مواجهه با شناسايي و اندازه گيري ارزش دارايي-هاي نامشهود با مشكل مواجه بوده است. با وجود اهميت دارايي¬هاي نامشهود در اقتصادهاي مدرن، مدل پذيرفته شده جامعي که بتواند مفهوم اندازه¬گيري نامشهودها و مقايسه آن¬ها در بين شرکت¬ها را ارائه دهد، وجود ندارد (چن ، 2012: 13). يکي از دلايل اين موضوع، رويكرد محافظه¬كارانه حرفه حسابداري و برتري ويژگي كيفي قابليت اتكا بر ويژگي كيفي مربوط بودن اطلاعات اسـت. با وجود این، بحث در مورد عدم کفايت رويه¬هاي سنتي گزارشگري براي دارايي¬هاي نامشهود و اينکه آيا شرکت¬ها بايد محرک¬هاي ارزش دارايي¬هاي نامشهود خود را به روش قابل مقايسه¬اي گزارش کنند، از چند سال پيش شروع شده و کشورهاي اسکانديناوي در اين زمينه پيشگام هستند (دام ، 2003: xvi). حقیقت این است که حسابداري و گزارشگري شرکت¬ها بايد واقعيت اقتصادي کسـب و کار و شرکـت¬هاي امـروزي را براي تصميم¬گيري مديران و سرمايه¬گذاران و به طور کلي ذينفعان به بهترين روش ارائه دهد و براي رسيدن به اين مهم، چاره¬اي جز تفکر در مورد بازنگري رويه¬هاي فعلي گزارشگري دارايي¬هاي نامشهود نيست. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای پاسخ¬گویی به این نیاز است.